Door ‘The Hate U Give’ maakte ik voor het eerst echt kennis met het onderwerp ‘rassendiscriminatie’. Natuurlijk had ik er wel van gehoord, maar in dat boek kwam het dichtbij. Geldt dat ook voor ‘Wat zou Martin doen?’ van Nic Stone, waarin hetzelfde thema centraal staat. Dat lees je in deze recensie.
Justyce McAllister haalt hoge resultaten op school, is aanvoerder van de debatclub en hij mag volgend jaar naar Yale. Maar dat doet er allemaal niet toe als een politieagent handboeien rond zijn polsen sluit. Uiteindelijk wordt Justyce weer vrijgelaten, zonder verdere aanklachten (en ook zonder excuus), maar het incident houdt hem bezig. Nu hij verhuisd is naar een betere wijk, wordt hij nog steeds lastiggevallen door de jongens uit zijn oude buurt en hij voelt zich ook niet welkom in zijn nieuwe klas. De enige uitzondering is Sarah Jane, Justyce’ knappe – en witte – debatpartner, van wie hij wenste dat hij haar niet zo leuk vond. Op een dag rijdt Justyce samen met zijn beste vriend Manny rond in de auto – raampjes open, muziek hard aan. Dat valt niet in goede aarde bij een automobilist die naast hen staat te wachten voor het stoplicht. Maar zijn twee brutale jongens die het volume net iets te hard zetten reden genoeg om een wapen te trekken?
Uitgeverij Best of YA ~ februari 2019 ~ 200 pagina’s ~ ISBN: 9789000365449
Justyce McAllister lijkt zijn leven op de rit te hebben: hij haalt de beste resultaten op school, heeft een vroegtijdige acceptatie voor de universiteit van zijn keuze en datet met de knapste meid van de school. Maar één moment zet zijn leven volledig op zijn kop. Als hij namelijk zijn dronken vriendin weer in de auto wil zetten, wordt hij aangehouden door de politie. Die gaan er vanuit dat hij haar op klaarlichte dag wil beroven. Handboeien worden omgedaan en alles wordt onderzocht. Uiteindelijk – na wat lijkt op vele uren – wordt hij weer vrijgelaten, maar zonder excuses. Dit tafereel heeft misschien geen dodelijke afloop, maar het is voor Justyce wel een trauma voor het leven. Het zaait twijfel over het leven dat hij altijd heeft geleefd, maar ook ziet Justyce voor het eerst zijn omgeving in een ander daglicht. En als dit nu het enige was. Maar dit moment zet nieuwe dingen in gang. Momenten vol discriminatie, agressie en zelfs een moment om te vrezen voor het leven.
Ik heb dit boek gekregen van de uitgeverij. Dit beïnvloedt mijn mening niet.
Discriminatie van alle tijden
‘Wat zou Martin doen?’ van Nic Stone is een indringend boek, dat tal van onderwerpen bespreekt, die niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn. Ik kan mij niet inbeelden hoe dit bijzondere hoofdpersonage zich moet voelen als hij onterecht uren wordt vastgehouden omdat hij zijn dronken (ex-)vriendin alleen maar in de auto wil zetten, wanneer hij in de problemen komt als hij te harde muziek draait in de auto en wanneer hij hoort dat een neef van zijn best vriend is neergeschoten door een politieagent. Als blanke vrouw hoef ik mij niet te verdedigen om wie ik ben, word ik niet meteen gezien als ‘fout’ alleen maar door de kleur van mijn huid en word ik niet gediscrimineerd omdat ik anders ben dan anderen. En dat moet Justyce wel. Alleen omdat hij zwart is en opgeroeid is in de verkeerde wijk. Alleen al dat feit komt binnen: het leven is niet eenzijdig, niet alleen zoals jij die ziet. Er zijn meerdere beelden.
Jus slikt; zijn hoofd tolt en hij kan zich niet oriënteren. Het brandende gevoel van koud metaal om zijn polsen haalt hem terug naar de realiteit. Handboeien. Het dringt tot hem door: Melo zit stomdronken op de achterbank van de auto waar ze serieus mee wou wegrijden, maar Jus is degene die handboeien om heeft.
Band opbouwen
Maar hoewel ik geen idee heb hoe het is, krijg ik dat door dit bijzondere boek wel. Deze kort en krachtige Young Adult stelt namelijk problemen aan de kaak als rassendiscriminatie, ongelijkheid en toont hoe bevooroordeeld mensen naar de wereld (en vooral hun medemens kijken). Door de korte zinnen en het ‘makkelijk’ geschreven verhaal komt het binnen. Ik denk bij zowel jong als oud. Het bespreekt al deze onderwerpen anders dan ‘The Hate U Give’, maar opnieuw komt er een personage heel dichtbij. Ook Justyce in dit geval moet kiezen tussen de mensen met wie hij is opgegroeid en tussen de blanke mensen met wie hij nu omgaat. Doordat hij al zijn twijfels, vragen en opmerkingen uit door brieven te schrijven aan Martin Luther King, lukt het al gauw om een band met dit personage op te bouwen. Je krijgt namelijk echt een inzicht in zijn leven: hoe hij twijfelt wiens kant hij moet kiezen (die van zijn ‘oude’ vrienden of die van zijn huidige blanke vrienden). De twee gaan immers niet goed samen.
Nuancering naar blanken
Al deze ‘zware’ onderwerpen worden wat verlicht door een laagje romantiek, een zoektocht naar je eigen identiteit en het vraagstuk wie nu echt je vrienden zijn. Vooral door dat eerste punt en de mening van een andere boekblogger, ben ik aan het denken gezet. Er is namelijk een bijzonder personage dat Justyce het hoofd op hol laat slaan. Alleen hij zou nooit wat met haar beginnen, omdat hij niet mag daten met een blanken. Hoewel ik het verder niet zo heb ervaren, zou dit erop kunnen lijken dat ze alle blanken over één kam scheren. Precies wat je uit dit boek leert dat je niet mag doen met donkeren. De één is immers de ander niet en dat betekent dus ook dat niet alle blanken fout zijn. Ik vind het jammer dat het zo opgevat kan worden, want ik gok dat dit niet de bedoeling was van de auteur. Maar enige nuancering had er wel in mogen zitten. Juist om voor iedereen een leesplezier te behouden en de boodschap niet verloren te laten gaan.
En ja, ik ben in een ruige buurt opgegroeid, maar ik ben een goeie jongen, Martin. Ik dacht dat als ik zorgde dat ik een keurig lid van de maatschappij was, geen last zou krijgen van de dingen waar die zwarte jongens mee te maken krijgen, snap je? Het is lastig om te accepteren dat ik ongelijk had.
Conclusie
‘Wat zou Martin doen?’ van Nic Stone is een boek dat je raakt. Of je nu jong of oud bent, dit boek is zo goed geschreven dat het niet uitmaakt hoe oud je bent. Het verhaal blijft tot zijn recht komen. En dat heeft allemaal te maken met het hoofdpersonage dat zijn gedachtes, twijfels en zelfs zijn geheimen met je deelt door bijzondere brieven te schrijven aan Martin Luther King. Je hoopt dat hij hoe dan ook een manier vind om te dealen met wie hij is, waar hij vandaan komt en waar hij nu staat. Dat hij niet gebukt gaat onder de rassendiscriminatie – die voor mij als buitenstaander heel ver weg lijkt te staan maar nog altijd actueler is dan ooit. Afgetoefd met herkenbare onderwerpen als romantiek, een zoektocht naar jezelf en de vraag nu je echte vrienden zijn. Enige nuancering naar blanken toe had dit boek misschien nog iets sterker gemaakt. Je wilt immers niet dat alle blanken als ‘slecht’ worden gezien en alle donkeren tot ‘goed’. Iedereen is gelijk. En zo zou iedereen behandeld moeten worden. Dat is de belangrijkste boodschap die ik uit dit krachtige boek meeneem.
Heb jij dit boek al gelezen? Laat dan vooral in een reactie hieronder (of via social media) weten wat jij ervan vond. Ervoer jij dit ook? Ik hoor graag van je.
