Vandaag recenseer ik eens een ander genre dan gebruikelijk, namelijk een literaire roman getiteld Tot je valt van Lidewij Martens. Via Facebook vroeg de uitgeverij om leden voor hun reviewteam en na het lezen van de beschrijving meldde ik mij graag aan. Benieuwd wat ik van dit boek vond? Lees snel verder.
Tijdens de overtochten die Nico als veerman maakt denkt hij aan zijn dochter, Geesje. Aan hoe ze eet, hoe ze praat om hem af te leiden en hoe ze haar onstuitbare drang om steeds minder te eten probeert te verbergen. Zo groot als Geesjes verlangen is om haar vader weer gelukkig te maken na een verbroken huwelijk, zo groot is ook haar verlangen om niet te hoeven voelen. Geesje en Nico laten de lezer niet los, zoals ze elkaar niet los kunnen laten. Beiden proberen de ander te redden, maar Nico’s leven wordt gedomineerd door onmacht, dat van Geesje door wilskracht. Als op een dag een jong meisje Nico’s stuurhut binnenstapt, dat zich niet laat wegsturen en aan Geesje doet denken, raken hun levens verstrengeld.
HarperCollins ~ 224 pagina’s ~ september 2017 ~ ISBN: 9789402728200
Het leven van stuurman Nico loopt niet helemaal zoals gepland. Eerst verlaat zijn vrouw hem en blijft hij achter met zijn jonge dochter Geesje. Hij wordt verscheurd door verdriet en Geesje is de enige die hem weer kan laten zien wat leven is. Maar ondertussen kwijnt zijn dochter weg door de slopende ziekte anorexia. Ze eet steeds minder, omdat dat de enige manier is waarop ze ergens controle over kan hebben. De weegschaal wordt niet alleen maar haar beste vriend, maar diep van binnen ook haar ergste vijand. Op haar weggelopen moeder kon ze echter geen invloed uitoefenen. Jaren later kijkt Nico terug op zijn leven en dat van zijn dochter tijdens de vaartochten op de pont. Maar als zijn leven verstrengeld raakt met het leven van een meisje, dat Geesje nu had kunnen zijn, biedt dat een ander licht op zijn ‘saaie’ leven dat nu weinig meer voorstelt. Op zijn pont na, maar die wordt binnen niet al te lange tijd vervangen door een brug.
Ik heb dit boek gekregen van de uitgeverij. Dit beïnvloedt mijn mening niet.
Kort en krachtig
Tot je valt van Lidewij Martens is misschien wel de eerste literaire roman die ik heb gelezen. Maar de beschrijving wist mij meteen te pakken. En daar heb ik geen spijt van. Het boek is niet moeilijk geschreven, maar is niet bedoeld om binnen enkele uren alweer uit te lezen. De kracht zit hem namelijk in de korte en krachtige zinnen die je laten nadenken. Ik begrijp het als sommige mensen deze schrijfstijl saai of traag noemen, maar daar had ik zelf helemaal geen problemen mee. Nu ligt het ook mede aan het onderwerp waar ik al jaren gefascineerd door ben. Tot je valt geeft een idee hoe anorexia voor Geesje moet zijn en tevens voor haar directe omgeving. Voor haar vader die zijn dochter steeds meer ziet verdwijnen en haar moeder die het gezin al had verlaten, maar er niet mee om kan gaan. Het contact tussen moeder en dochter verwatert en dat helpt Geesje al helemaal niet vooruit.
Het geluid van de motor sterft weg, het water trekt zich terug. Hij ziet zijn dochter. Hij kijkt naar wat ze eet. En vooral naar hoe ze eet. Hoe ze praat om hem af te leiden. Hoe ze de aardappel op haar bord in steeds kleinere stukjes snijdt om bezigheid te veinzen.
Machteloze Nico
Toch is het verhaal vooral geschreven vanuit Nico. Hij lijkt machteloos te zijn zowel in het verleden als het heden. Door de manier waarop dit verhaal is geschreven, creëer je als lezer niet meteen een band met hem, maar je krijgt wel medelijden. Hoe hij zijn dochter langzaam ziet wegkwijnen door een ziekte waar ze zelf ook geen invloed op lijkt te hebben en de scheiding met zijn vrouw die hij heeft moet incasseren. Dat maakt Tot je valt een ontzettend rauw boek. Pas als Klaartjes op zijn boot verschijnt, gaat hij het leven weer zien zoals het is. Natuurlijk doet zij hem denken aan zijn eigen dochter, maar langzaam ontstaat er een bijzondere band tussen de twee. Het begint met een vraag voor een scriptie, maar leidt al snel tot iets vertrouwds. Soms wist ik niet wat ik van deze ‘relatie’ moest vinden, want apart is het wel. Maar gelukkig komt er richting het einde een iets duidelijkere verklaring voor.
Beeld van Geesje
Ook is dit verhaal deels geschreven vanuit het perspectief van Geesje. Maar daar krijg je toch iets minder een beeld van. Het is raden waarom ze begon met lijnen, waarom ze haar veiligheid zocht in één van haar docenten (en misschien wel belangrijker waarom hij contact zocht met haar) en waarom haar beste vriendin Clara haar opeens in de steek liet toen het moeilijk ging. Het is een kwestie van zelf de verhaallijnen invullen, maar dat is nog lang niet zo makkelijk. Toch wordt dit verhaal tegen het einde aan niet saai hoewel er wat actie ontbreekt. Het is juist zo dat je op een gegeven moment denkt alles te weten tot een plotwending het verhaal net iets anders maakt. Ik ben blij dat schrijfster Lidewij Martens hiervoor gekozen heeft, zodat er naast de schrijfstijl nog iets is wat dit verhaal memorabel maakt.
Het moment voorafgaand aan de eerste vaart heeft hij het liefst, wanneer hij alleen is met het schip en de geur van het water, de deining en zicht op de rij rode boeien. Hij start de motor. De wind is helemaal gaan liggen, en de wolken leggen een dekbed over de ochtend. Het water kan nog even zichzelf zijn, kiest zijn eigen golfslag in de leegte.
Conclusie
Tot je valt van Lidewij Martens is een boek dat diepe indruk weet te maken juist door de eenvoud van het verhaal. Het is geen moeilijk geschreven literaire roman, maar juist door de kracht van de korte zinnen en hoofdstukken krijg je echt een kijkje in het hoofd van zowel Nico als Geesje. En dat zonder in clichés van anorexia te vallen. Er ontstaat geen echte band met de hoofdpersonages, maar je krijgt wel medelijden met ze. Maar verwacht niet te veel actie, want de kracht in dit boek zit hem juist in de rust. De rust die Nico voor zichzelf in het heden moet creëren, wat versterkt wordt door de komst van Klaartje op zijn boot. Zij laat hem weer zien wat leven is en laat hem kijken naar de mooie dingen op zee, precies wat zijn eigen dochter deed toen zijn vrouw van hem wilde scheiden. Een bijzondere relatie, waarvan je lange tijd niet weet of je hem moet toejuichen of afwijzen. De plotwending tegen het einde van het verhaal zorgt voor dat kleine beetje actie en verrassing dat Tot je valt memorabel maakt.
Heb jij wel eens een literaire roman gelezen en trekt je dat aan of helemaal niet? Laat het weten in de reacties. Ik ben positief verrast door Tot je valt. Maar ik was na het lezen van dit boek toe aan iets luchtiger.
